شارەزایەکی سەربازیی: ئەمەریکا چیتر رێگه‌ى مانه‌وه‌ به‌ حەشدی شەعبی نادات

په‌نجه‌ره‌

لەکاتێکدا گرژییەکانی نێوان واشنتۆن و تاران لەسەر خاکی عێراق بەردەوامە، پرسی داهاتووی حەشدی شەعبی بووەتە یەکێک لە گرنگترین کاراکتەرەکانی ئەم ململانێیە. شارەزایەکی باڵای سەربازی و ئاسایشی نیشتمانیی عێراق وردەکاریی ستراتیژیی ئەمەریکا بۆ سنووردارکردنی دەسەڵاتی ئەم هێزە ئاشکرا دەکات و پێی وایە واشنتۆن چیتر ڕێگە بە مانەوەی حەشدی شەعبی بەم شێوەیەی ئێستای نادات.

واشنتۆن و "هێڵی سوور" بۆ حەشدی شەعبی

لیوای خانەنشین، حەمدی گلی، شارەزا لە بواری ئاسایشی نیشتمانی، لە لێدوانێکدا بۆ پەنجەرە لە وڵاتی سویدەوە، ڕایگەیاند: ستراتیژیی سەرەکیی ئەمەریکا لەم قۆناغەدا بریتییە لە "گەڕاندنەوەی ئێران بۆ سنوورەکانی خۆی و کۆتاییهێنان بە دەستوەردانەکانی لە وڵاتانی عەرەبی". بە وتەی گلی، ئەمەریکا حەشدی شەعبی وەک داردەستێکی سەرەکیی ئێران لە عێراقدا ده‌بینێت.

ئاماژەی بەوەشکرد کە واشنتۆن "هێڵی سوور"ـی بۆ هەر هەوڵێک داناوە کە ببێتە هۆی بەهێزترکردنی حەشدی شەعبی لە ڕووی یاسایی و داراییەوە، ئەمەش لە وەڵامی ئەو هەوڵانەدایە کە لەناو "چوارچێوەی هەماهەنگی" شیعەکاندا هەن بۆ تێپەڕاندنی پرۆژەیاسایەک کە ئیمتیازاتی زیاتر و سەربەخۆییەکی فراوانتر دەدات بەم هێزە و وای لێدەکات ببێتە سوپایەکی تەریب لەگەڵ سوپای فەرمیی عێراق.

پاشخانی ململانێکە: لە فەتواوە بۆ هەژموونی سیاسی

حەشدی شەعبی لە ساڵی 2014 و لە دوای فەتوای بەناوبانگی عەلی سیستانی، مەرجەعی باڵای شیعەکانی عێراق، بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەڕەشەکانی ڕێکخراوی داعش دامەزرا. هەرچەندە ئەم هێزە ڕۆڵێکی بەرچاوی لە تێکشکاندنی داعشدا گێڕا، بەڵام دوای کۆتاییهاتنی شەڕەکە، سروشتی حەشد گۆڕانکاریی بەسەردا هات.

بەپێی یاسایەک کە پەرلەمانی عێراق لە ساڵی 2016 پەسەندی کرد، حەشدی شەعبی بووە بەشێک لە سیستمی ئەمنیی عێراق و لەژێر فەرماندەیی گشتیی هێزە چەکدارەکاندایە. لەگەڵ ئەوەشدا، بەپێی ڕاپۆرتەکانی دامەزراوە نێودەوڵەتییەکانی وەک "گرووپی قەیرانە نێودەوڵەتییەکان"، زۆرێک لە گرووپە گەورەکانی ناو حەشد، وەک "کەتیبەکانی حیزبوڵڵا" و "عەسائیبی ئەهلی حەق"، وەفادارییان زیاتر بۆ تارانە نەک بۆ حکومەتی بەغدا. ئەم گرووپانە چەندین جار بەرپرسیارێتیی خۆیان لە هێرشکردنە سەر بەرژەوەندییەکانی ئەمەریکا لە عێراق و هەرێمی کوردستان ڕاگەیاندووە.

پلانی ئەمەریکا: تواندنەوە یان سنووردارکردن؟

بەپێی شیکارییەکەی حەمدی گلی، پلانی ئەمەریکا دوو ڕەهەندی هەیە:

1. تواندنەوەی حەشد لەناو دەزگا ئەمنییەکاندا: ئامانج ئەوەیە کە حەشدی شەعبی وەک هێزێکی سەربەخۆ نەمێنێت و ئەندامەکانی لەناو وەزارەتەکانی بەرگری و ناوخۆدا دابەش بکرێن. ئەمە دەبێتە هۆی ئەوەی جڵەوی ئەم هێزە بە تەواوی بکەوێتە دەست حکومەتی عێراق و کۆتایی بە فەرماندەیی ناڕاستەوخۆی ئێران بهێنرێت.

2. پشتگیریکردنی شیعەی نیشتمانی: پێدراوه‌كان ده‌ڵێن ململانێیەکی شاراوە لەنێوان شیعەی عەرەبیی عێراق و شیعەی فارسیی ئێراندا هەیە. ئێران لە ڕێگەی حەشدەوە توانیویەتی شیعەی عەرەبی جڵەو بکات و بیانخاتە ژێر ڕکێفی خۆیەوە. گلی دەڵێت: ئەمەریکا دەیەوێت سەربەخۆیی بۆ شیعەی عەرەبی بگێڕێتەوە، ئەم ستراتیژیەتە تەبایە لەگەڵ ستراتیژییەتی وڵاتانی عەرەبی دا.

ئاستەنگەکانی بەردەم پلانی ئەمەریکا

سەرەڕای ئەم پلانە، جێبەجێکردنی ئاسان نابێت. ئێران، عێراق وەک "قووڵاییەکی ستراتیژی" و "سەنگەری پێشەوەی" خۆی دەبینێت و ئامادە نییە بە ئاسانی دەستبەرداری ئەو هەژموونە قووڵە بێت کە لە ڕێگەی گرووپە چەکدارەکان و لایەنە سیاسییە هاوپەیمانەکانیەوە لە عێراقدا هەیەتی.

هەروەها، هەر هەوڵێک بۆ هەڵوەشاندنەوەی حەشدی شەعبی ڕەنگە ببێتە هۆی نائارامیی ناوخۆیی و تەنانەت پێکدادانی چەکداری لەنێوان لایەنە شیعییەکاندا، کە ئەمەش مەترسییەکی گەورەیە بۆ سەر سەقامگیریی ناسکی عێراق.

كامیان ده‌ستیان ده‌شكێته‌وه‌؟

داهاتووی حەشدی شەعبی تەنها پرسێکی ناوخۆیی عێراق نییە، بەڵکو بووەتە خاڵی یەکلاکەرەوەی ململانێی فراوانتری نێوان ئەمەریکا و ئێران لە ناوچەکەدا. لە کاتێکدا واشنتۆن دەیەوێت باڵانسی هێز لە بەرژەوەندیی دەوڵەتی عێراق و دوور لە ئاڕاستەکانی تاران بگۆڕێت، ئێران و هاوپەیمانەکانیشی بە هەموو شێوەیەک بەرگری لە پێگەی خۆیان دەکەن. چارەنووسی عێراق و سەقامگیرییەکەی تا ڕادەیەکی زۆر بەستراوەتەوە بە ئەنجامی ئەم ڕووبەڕووبوونەوە ستراتیژییەوە.