دیمەشقی نوێ بە چاوی ئەنقەرەوە سەیری کورد دەکات

په‌نجه‌ره‌

چارەنووسی ناوچەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا کە لەژێر کۆنترۆڵی هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)دان، بووەتە خاڵێکی سەرەکیی ناکۆکییەکان، لە کاتێکدا هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی سیاسی بەردەوامن، حکومەتی نوێی دیمەشق لە گفتوگۆکانی پاریس کشاوەتەوە و پێداگیری لەسەر گواستنەوەی دانوستانەکان بۆ پایتەختی خۆی دەکات، ئەمەش وەک ئاماژەیەک بۆ سەپاندنی هەژموونی خۆی لێکدەدرێتەوە.

دیمەشقێکی جیاواز و ستراتیژێکی نەگۆڕی تورکیا

فەرید ئەسەسەرد، بەرپرسی پێشووی سەنتەری لێکۆڵینەوەی ستراتیژی، پێیوایە کە هیچ بەرچاوڕوونییەک بۆ شێوازی چارەسەری کێشەی کورد لە سوریای نوێدا نییە، بەتایبەت کە ئەو هێزەی دەسەڵاتی گرتووەتە دەست (دەستەی تەحریری شام)، "پێشینەیەکی خراپ و تێڕوانینێکی نادیموکراسییانەی هەیە و تەنها ئەمری واقیع جڵەوی دەسەڵاتی ڕادەست کردووە."

بە بڕوای ئەو شارەزایە، حکومەتی ئێستای دیمەشق لەژێر کاریگەریی ڕەهای تورکیادایە و وەک هاوپەیمانێکی ناڕاستەوخۆی ئەنقەرە کار دەکات. ئەم نزیکایەتییەش گەورەترین ئاستەنگ لەبەردەم کورددا دروست دەکات. ئەسەسەرد جەخت دەکاتەوە: "تورکیا نایەوێت و قبوڵی ناکات قەوارەیەکی کوردی چەکدار لەسەر سنووری وڵاتەکەی هەبێت. بۆیە هەر ڕێککەوتنێک پێویستی بە لێکتێگەیشتنە لەگەڵ تورکیا."

ئەم ستراتیژە نەگۆڕەی تورکیا وایکردووە کە حکومەتی نوێی سوریاش هەمان هەڵوێست بنوێنێت، کە دەرئەنجامەکەی پێکدادانی چەکداری بووە لە هەندێک ناوچە و ئاڵۆزبوونی زیاتری دۆخەکە.

کارتەکانی دەستی هەسەدە؛ لە هێزی سەربازییەوە بۆ لاوازیی سیاسی

هێزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە)، کە ئەزموونێکی سەربازیی بەهێزیان لە شەڕی دژ بە داعشدا کۆکردووەتەوە، لە گۆڕەپانی سیاسیدا هەمان هێزیان نییە. ئەسەسەرد دەڵێت: "کورد لە سوریا ئەزموونی سەربازیی بەهێزە، بەڵام ئەزموونی سیاسیی باش نییە."

یەکێک لە کەموکوڕییە سیاسییەکانی کورد دروستنەکردنی بەرەیەکی هاوبەش بوو لەگەڵ کەمینەکانی دیکەدا

بە وتەی ناوبراو، تاکە کارتی کاریگەری هەسەدە لە ئێستادا "کارتی شەڕ و ئاشتییە"، کە لە درێژخایەندا زیانی بۆ کورد دەبێت. هەرچەندە پێشتر ڕەشنووسی ڕێککەوتنێک لەنێوان دیمەشق و هەسەدەدا هەبوو کە چەند خاڵێکی ئەرێنی بۆ کوردی تێدابوو، بەڵام خاڵی هەرە مەترسیداری، تێکەڵکردنی هەسەدە بوو بە سوپای سوریاوە، کە بە مانای کۆتاییهێنان بە قەوارە سەربازییە سەربەخۆکەیان دێت.

چاودێران پێیانوایە یەکێک لە کەموکوڕییە سیاسییەکانی کورد لەم قۆناغەدا، دروستنەکردنی بەرەیەکی هاوبەش بوو لەگەڵ کەمینەکانی دیکەی وەک درووز و عەلەوییەکان، کە ئەوانیش نیگەرانیی جددییان لە داهاتووی خۆیان هەیە.

ڕۆڵی زلهێزەکان؛ لە فەرەنسای لاوازەوە بۆ ئەمریکای ناجێگیر

لەم هاوکێشە ئاڵۆزەدا، چاوی کورد لەسەر ڕۆڵی هێزە نێودەوڵەتییەکانە، بەتایبەت فەرەنسا و ئەمریکا.

فەرەنسا:
بەهۆی پاشخانە مێژووییەکەیەوە (ڕێککەوتننامەی سایکس-پیکۆ و دیاریکردنی سنووری سوریا)، پەیوەندییەکی قووڵی لەگەڵ ئەو وڵاتەدا هەیە.

فەرید ئەسەسەرد ئاماژە بەوە دەکات کە فەرەنسا خوازیاری سیستەمێکی فیدراڵی بوو بۆ سوریا، بەڵام "گرفتەکە ئەوەیە ڕۆڵی فەرەنسا لە ناوچەکە لاوازە و نەیتوانیوە ڕۆڵێکی گەورە بگێڕێت." هەرچەندە هێشتا دەتوانێت ڕۆڵی هەبێت، بەڵام ناردنی هێزی پارێزەر بۆ ناوچە کوردییەکان کارێکی ئاسان نییە، چونکە کەمینەکانی دیکەش داوای هاوشێوەیان دەبێت.

تاکە چارەسەر ئەوەیە کە کوردی سوریا پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەمریکا پەرەپێبدات

ئەمریکا:
لە ساڵی 2014ـەوە، واشنتن هاوپەیمانی سەرەکیی هەسەدە بووە لە شەڕی دژ بە داعشدا و پاڵپشتییەکی زۆری سەربازی و لۆجستی پێشکەش کردوون. لە ئێستاشدا، ئەمریکا تاکە لایەنە کە دەتوانێت فشار لەسەر هەردوو لا (هەسەدە و دیمەشق) دروست بکات.

ئەسەسەرد دەڵێت: "تاکە چارەسەر ئەوەیە کە کوردی سوریا پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئەمریکا پەرەپێبدات."

بەڵام ئەم پەیوەندییەش بێ کێشە نییە. بە وتەی ئەسەسەرد، "گرفتی کوردی سوریا ئەوەیە مامەڵەکردن لەگەڵ سەرۆکێکی وەک دۆناڵد ترەمپ ئاڵۆز و قورسە، چونکە تێڕوانینێکی ستراتیژیی جێگیری نییە و هەڵسوکەوتەکانی خێرا و چاوەڕواننەکراون."

كورد له‌نێوان به‌رداشى توركیا و سوریا

لە کۆتاییدا، داهاتووی کورد لە سوریا بە دۆخێکی هەستیار و چارەنووسسازدا تێدەپەڕێت. ئەوان لە نێوان حکومەتێکی ناوەندیی ژێر هەژموونی تورکیا و ستراتیژیەتی نەگۆڕی ئەنقەرەدا گیریان خواردووە. لە کاتێکدا توانای سەربازییان هەیە، پێویستیان بە بەهێزکردنی لایەنی سیاسی و دیپلۆماسی هەیە، بەتایبەت لەڕێگەی بەکارهێنانی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئەمریکا و ئەوروپا، کە بە تاکە فریادڕەسیان دادەنرێت بۆ گەیشتن بە چارەسەرێک کە مافەکانیان بپارێزێت و لە هەمان کاتدا ناوچەکە لە شەڕێکی نوێ بپارێزێت.